Karol Janyska, urodzony w Berlinie 16 sierpnia 1898 roku, był już od roku 1914 aktywnym członkiem młodzieżowych organizacji polskich na obczyźnie w tym Sokoła, a następnie Polskiej Organizacji Wojskowej. W grudniu 1918 roku zdezerterował z armii niemieckiej i zgłosił się jako ochotnik do powstańców Wielkopolskich w Poznaniu
W latach 1918-1919 pełnił funkcję łącznika Polskiej Organizacji Wojskowej z Naczelną Radą Ludową w Poznaniu.
Jako powstaniec wielkopolski w styczniu 1919 roku brał udział w walkach o wyzwolenie stacji kolejowej w Krzyżu. W okresie powstania służył jako sekcyjny w II Autokolumnie Ciężarowej.
Był zweryfikowanym powstańcem wielkopolskim i posiadał legitymację Związku Powstańców Wielkopolskich nr 1164.
Po odbyciu przeszkolenia w Wielkopolskiej Szkole Podchorążych dostał przydział do 35. pułku piechoty jako oficer techniczny. W pułku tym porucznik Janyska walczył na Polesiu w wojnie Polsko – bolszewickiej z armią dowodzoną przez Michaiła Tuchaczewskiego.
Po zakończeniu wojny w 1921 roku został skierowany do Centrum wyszkolenia Wojsk Łączności w Zegrzu. Jako oficer techniczny porucznik Karol Janyska służył nadal w 35. p.p. który stacjonował w Brześciu nad Bugiem.
Od 1925 dostał przydział do 58. pułku piechoty tzw. Czwartaków poznańskich . W tej jednostce pełnił funkcje jako oficer łączności do 1930 roku. Następnie decyzją Ministra Spraw Wewnętrznych dostał przydział do Korpusu Ochrony Pogranicza. Początkowo służył w batalionach Pułku KOP Wołożyn, a od 1934 do Pułku KOP Wilno, baonu KOP Troki jako dowódca plutonu łączności.
W czasie kampanii wrześniowej po napaści 17 września 1939 roku Rosji sowieckiej na Polskę kapitan Janyska walczył z sowietami w obronie Wilna jako dowódca plutonu gospodarczego oraz taboru Pułku KOP Wilno. Po zajęciu Wilna przez sowieckich agresorów osłaniał bohatersko odwrót pułku w kierunku Trok.
W wojsku polskim służył do 26.09.1939 r. Internowany na Litwie do wiosny 1940 roku.
W czasie okupacji należał do ruchu oporu, a po wyzwoleniu natychmiast podjął pracę (…) w osadnictwie na ziemiach odzyskanych oraz w budownictwie wiejskim, w którym pracował do do roku 1971, to znaczy do czasu przejścia na emeryturę.
W roku 1951 uzyskał tytuł inżyniera na Politechnice Warszawskiej.
Mjr Karol Janyska był członkiem koła Żegrze – Starołęka Związku Bojowników o Wolność i Demokrację, oddział Poznań-Nowe Miasto. Każdorazowo brał udział w rocznicowych uroczystościach pod pomnikiem Powstania Wielkopolskiego w których i ja raz z dziadkiem uczestniczyłem. Współorganizował też pogawędki i prelekcje w szkołach na temat zrywu powstańczego.
Również i w mojej Szkole Podstawowej nr 36 na Jeżycach odbyło się takie spotkanie, na którym prezentowany był film dokumentalny o powstaniu. Byłem bardzo dumny, jak mój dziadek przybył w mundurze oficera i opowiadał o swoich żołnierskich dokonaniach.
Pamiętam, że na koniec dziadek zaintonował Rotę.
W 1951 roku kupił wraz z żoną Heleną Janyska dom jednorodzinny położony w Szczepankowie przy ul. Bodawskiej 21. Niestety niedługo po przeprowadzce rodzina otrzymała nakaz przeznaczenia dolnej części domu na sklep spożywczy. Były to czasy stalinowskie i nie można się było od tej decyzji odwołać. Przez wiele lat ten społemowski sklep był jedyną tego typu placówką w Szczepankowie i na pewno dobrze pamiętają go jeszcze starsi mieszkańcy. Wraz z żoną i dziećmi, córką Barbarą i synem Karolem zamieszkali na dwóch pokojach górnej kondygnacji domu.
Rodzina Janyskich należała do Parafii Św Andrzeja w Spławiu. Dziadek dobrze znał się z ówczesnym proboszczem ks. kanonikiem Józefem Pietrasem.
Major Karol Janyska weteran walk o niepodległość odszedł na wieczną wartę 6 grudnia 1980 roku w Poznaniu i został pochowany w mundurze powstańczym na cmentarzu w Spławiu. W pogrzebie ś.p. mjr inż. Karola Janyski uczestniczyli kombatanci z Powstania Wielkopolskiego.
Od kilku lat przy grobie znajduje się tablica upamiętniająca jego udział w powstańczym zrywie Wielkopolan ufundowana przez Muzeum Powstania Wielkopolskiego.
Odznaczenia:
- Krzyż Walecznych
- Srebrny Krzyż Zasługi
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918-1921
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Medal Grunwaldu
- Wielkopolski Krzyż Powstańczy
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
opracował: mgr Jakub Pruchniewicz
